Ikona Matki Bożej Jasnogórskiej namalowana została na trzech deskach z drewna lipowego. Jej łączne wymiary to: 121,8 cm wysokości, 81,3 cm szerokości, 3,5 cm grubości. Widzimy na niej Najświętszą Maryję Pannę w półpostaci, z Dzieciątkiem Jezus na ręku. Twarz Maryi, a zwłaszcza Jej oczy zwrócone są ku wiernym, natomiast twarz i oczy Dzieciątka skierowane nieco w lewą stronę (patrząc od strony oglądającego pielgrzyma). Obydwa oblicza łączy wyraz zamyślenia, pokoju i powagi. Prawy policzek Matki Bożej znaczą dwie równolegle biegnące rysy, przecięte trzecią usytuowaną na linii nosa. Na szyi znajduje się sześć cięć, z których dwa są widoczne gołym okiem. Dzieciątko, przyodziane w sukienkę koloru karminowego, spoczywa na lewym ramieniu Maryi. W lewej ręce trzyma księgę, prawą zaś unosi ku górze w charakterystycznym geście nauczyciela, władcy lub błogosławiącego.
Prawa ręka Maryi spoczywa na piersi wskazując na Jezusa, jedynego Zbawiciela świata. Niebieskogranatowa suknia i tego samego koloru maforion ozdobione są złocistymi liliami andegaweńskimi. Nad czołem Dziewicy widnieje sześcioramienna gwiazda. Wizerunek Matki Bożej i Dzieciątka umieszczono na tle koloru niebiesko – zielonego, który przechodzi w odcień morskiej fali. Dominującym elementem ikony są złocone nimby wokół głów Maryi i Jezusa, symbol Boga Ojca, które zlewają się w jedno kontrastując z ciemną karnacją twarzy świętych postaci. Stąd niekiedy Matka Boża bywa nazywana „Czarną Madonną”.
Jasnogórski obraz od początku zasłynął cudami, które rozsławiły częstochowskie sanktuarium i sprawiły, że na Jasną Górę zaczęli przybywać pielgrzymi z całej Polski, a w następnych stuleciach z innych krajów Europy. Zmarły w 1480 Jan Długosz pisał: „Z całej Polski i krajów sąsiednich, mianowicie: Śląska, Moraw, Prus i Węgier, na uroczystość Maryi Świętej, której rzadki i nabożny obraz w tym miejscu się znajduje, zbiegał się lud pobożny dla zdumiewających cudów, jakie za przyczyną naszej Pani i Orędowniczki tu się dokonały”. Znakiem wiary i wdzięczności pielgrzymów były liczne wota ofiarowywane Matce Bożej, których wartość mierzy się przede wszystkim intencją serca i pobożnością, a nie kosztownością czy statusem społecznym ofiarodawcy.
Niezwykłym, choć wstrząsającym ze względu na znaczenie wotum, jest pozostawiony przez Papieża, św. Jana Pawła II, pas jego sutanny, przestrzelony i zakrwawiony w czasie zamachu na placu św. Piotra 13 maja 1981. Można go oglądać zamkniętego w specjalnej kasecie przytwierdzonej po lewej stronie ołtarza Matki Bożej.
Wizerunek Jasnogórskiej Bogurodzicy od początku uznawany był za niezwykły, otoczony powszechnym poważaniem i czcią wiernych, nawet przez polskich królów, którzy składali Jej liczne dary i wota. Jan Długosz nazywa Jasnogórską Bogurodzicę „Najdostojniejszą Królową świata i naszą”.
Pierwsza koronacja Wizerunku Maryi Częstochowskiej, 8 września 1717, była owocem wielowiekowej czci Polaków dla Matki Najświętszej. Decyzję o koronacji podjął papież Klemens XI, który również sam ofiarował drogocenne korony. Niestety, w nocy z 22 na 23 października 1909, korony te wraz z perłową sukienką okalającą wizerunek Maryi zostały skradzione przez nieznanych sprawców i do tej pory pozostają nie odnalezione.
Kradzież papieskich koron wywołała smutek nie tylko w narodzie polskim, lecz poruszyła również serce Papieża Piusa X, który powiedział:
„Zaledwie dowiedziałem się, że Polska płacze, postanowiłem ofiarować od siebie korony Matce Najświętszej na miejsce tych, które przesłał jeden z moich poprzedników. Boleję tylko, że moje ubóstwo nie pozwoliło mi złożyć daru tak wspaniałego, jaki zaofiarować pragnęło moje serce. Gdyby to było w mojej mocy, to bym cud uczynił, aby dar mój odpowiadał i gorącemu mojemu nabożeństwu ku Bogarodzicy i mojej miłości dla narodu polskiego.”
Uroczysta rekoronacja nastąpiła 22 maja 1910 na jasnogórskich Wałach. Nowe korony uroczyście nałożył biskup Stanisław Zdzitowiecki.
W drugiej połowie XX wieku powstało jeszcze kilka innych koron. Najważniejsze z nich to korony ufundowane na obchody tysiąclecia chrztu Polski w 1966, które, na skronie Maryi i Jezusa nałożył Sługa Boży, prymas Stefan Wyszyński. Pod koniec swego życia papież, św. Jan Paweł II również ofiarował korony dla Matki Bożej. Koronacja tymi koronami odbyła się 26 sierpnia 2005, w uroczystość Matki Bożej Częstochowskiej. Ostatnie korony zostały ofiarowane w 2017, z okazji 300 rocznicy pierwszej papieskiej koronacji obrazu. Ofiarowała je archidiecezja Crotone-Santa Severina jako wierną kopię skradzionych koron papieża Klemensa XI. Korony te zostały poświęcone 17 maja 2017 przez papieża Franciszka.
Kopia Jasnogórskiej Ikony w Sanktuarium, w Doylestown, została ukoronowana 25 sierpnia 2019 przez Metropolitę Philadelphii Arcybiskupa Charles’a Chaput. Korony dla Matki Bożej ufundowali Ojcowie i Bracia Paulini wraz z pielgrzymami Amerykańskiej Częstochowy. Na Placu Świętego Piotra, dnia 12 czerwca 2019 poświęcił je Papież Franciszek.
